Het huwelijk wordt ontbonden door de dood of door de echtscheiding (art. 227 B.W.).

Er bestaan twee echtscheidingsvormen:

• Echtscheiding door onderlinge toestemming (80% van de echtscheidingen).
• Echtscheiding na onherstelbare ontwrichting van het huwelijk (20% van de echtscheidingen). 

Het huwelijk wordt ontbonden door de dood of door de echtscheiding (art. 227 B.W.).

Er bestaan twee echtscheidingsvormen:

• Echtscheiding door onderlinge toestemming (80% van de echtscheidingen).
• Echtscheiding na onherstelbare ontwrichting van het huwelijk (20% van de echtscheidingen). 

ECHTSCHEIDING DOOR ONDERLINGE TOESTEMMING

Echtgenoten kunnen door onderlinge toestemming uit de echt scheiden (art. 230 B.W.). De wil van de echtgenoten om uit de echt te scheiden is hierbij voldoende, ongeacht of er sprake is van een onherstelbare ontwrichting van het huwelijk.

Partijen dienen voorafgaand een vergelijk te treffen (art. 1287-1288 Ger W.) omtrent:

• Hun wederzijds rechten m.b.t. goederen en schulden. Dit noemt men de regelingsakte.
• Henzelf en hun kinderen (zoals verblijfplaats, alimentatie, omgangsrecht etc.) Dit noemt men de familierechtelijke overeenkomst.

De vordering tot echtscheiding door onderlinge toestemming wordt ingeleid bij verzoekschrift voor de rechtbank van eerste aanleg naar keuze van de echtgenoten (art. 1288bis Ger.W.). Binnen een maand te rekenen van de dag van de neerlegging van het verzoekschrift, dienen de echtgenoten samen en in persoon voor de rechtbank te verschijnen. Zij dienen de rechtbank hun wil te kennen te geven om te scheiden (art. 1289 Ger.W.). De rechtbank informeert hen over de gevolgen waartoe hun stap zal leiden en maakt hen zijn mogelijke bedenkingen over (art. 1290 Ger.W.). Indien de echtgenoten aantonen dat ze op het ogenblik waarop de vordering wordt ingediend al meer dan 6 maanden feitelijk gescheiden zijn, dan wordt de echtscheiding onmiddellijk uitgesproken (art. 1291bis Ger.W.). Is dit niet het geval dan dienen ze een tweede keer voor de rechtbank te verschijnen binnen een maand nadat drie maanden zijn verlopen sinds hun eerste verschijning voor de rechtbank (art. 1294 Ger.W.). Zij kunnen zich voor deze tweede verschijning laten vertegenwoordigen door een advocaat of notaris. De griffier zorgt er voor dat het echtscheidingsvonnis wordt overgeschreven in de registers van de burgerlijke stand (art. 1303 Ger.W.).

De gevolgen van de echtscheiding door onderlinge toestemming zijn voorafgaandelijk door partijen in een overeenkomst reeds geregeld. Wanneer nieuwe omstandigheden buiten de wil van de partijen om hun toestand of die van de kinderen ingrijpend wijzigen, dan kunnen zij deze overeenkomst laten herzien door de rechtbank wat betreft het gezag over de persoon en het beheer van de goederen van de kinderen en het recht op persoonlijk contact, als de alimentatie voor de kinderen (art. 1288, lid 2 Ger.W.). Het lot van de goederen van de ex-echtgenoten wordt definitief geregeld door de overeenkomst en kan na de echtscheiding niet meer worden gewijzigd (tenzij met wederzijds akkoord). Indien het bedrag van de eventuele uitkering die de ene echtgenoot aan de andere dient te betalen niet meer is aangepast, ingevolge nieuwe omstandigheden onafhankelijk van de wil van partijen, dan kan de rechtbank deze uitkering verhogen, verminderen of afschaffen (art. 1288 laatste lid Ger.W.).

ECHTSCHEIDING NA ONHERSTELBARE ONTWRICHTING

De echtscheiding wordt uitgesproken wanneer de rechter vaststelt dat het huwelijk onherstelbaar ontwricht is. Het huwelijk is onherstelbaar ontwricht wanneer de voortzetting van het samenleven tussen de echtgenoten en de hervatting ervan redelijkerwijs onmogelijk is geworden ingevolge die ontwrichting (art. 229 §1 B.W.)

De rechter zal besluiten tot onherstelbare ontwrichting:

• Wanneer de aanvraag gezamenlijk wordt gedaan door de twee echtgenoten, na meer dan 6 maanden feitelijk gescheiden te zijn (art. 229 §2 B.W.)
• Wanneer de aanvraag wordt gedaan door één van de echtgenoten na meer dan 1 jaar feitelijke scheiding (art. 229 §3 B.W.)
• Wanneer het bewijs geleverd wordt van onherstelbare ontwrichting (bvb. overspel)

Enkel de rechtbank van eerste aanleg is bevoegd om de echtscheiding uit te spreken. De procedure wordt ingeleid bij dagvaarding of verzoekschrift (art. 1254 §1 B.W.), de rechter kan partijen gelasten persoonlijk te verschijnen (art. 1255 §6 Ger.W.), partijen hebben de mogelijkheid om te concluderen (aart. 1254 §5 Ger.W.) en de zaak wordt gepleit. De rechtbank zal de echtscheiding uitspreken indien aan bovenstaande voorwaarden van onherstelbare ontwrichting van het huwelijk is voldaan. Hij kan ook akkoorden homologeren die desgevallend door de partijen zijn gesloten.

Indien er tussen de scheidende echtgenoten dringende en voorlopige maatregelen moeten genomen worden (zoals afzonderlijke verblijfplaats, ouderlijk gezag over de kinderen, alimentatie etc.) dan zal de rechtbank op de inleidende zitting nagaan of er een akkoord bestaat tussen partijen hierover. Zoniet verzendt hij de zaak naar de voorzitter van de rechtbank van eerste aanleg, zetelend zoals in kort geding (art. 1280 Ger.W.). Indien voorafgaandelijk aan het inleiden van de echtscheidingsprocedure reeds voorlopige en dringende maatregelen werden genomen door de vrederechter, dan blijven deze voortduren gedurende de echtscheidingsprocedure, tenzij de voorzitter deze zou wijzigen.

Wanneer de rechtbank de echtscheiding uitspreekt dan heeft dit gevolgen op een aantal vlakken:

• Het huwelijk is ontbonden en het goederenstelsel is beëindigd. Alle huwelijksvoordelen gaan teloor (tenzij anders overeengekomen) (art. 299 B.W.) De ontbinding van het wettelijk stelsel door echtscheiding maakt de overlevingsrechten niet opvorderbaar (art. 1429 lid 1 B.W.). De ex-echtgenoten kunnen dus hertrouwen, kunnen niet meer van elkaar erven etc.
• Alimentatie. In onderling akkoord kunnen partijen steeds een alimentatie regeling uitwerken (art. 301 §1 B.W.). Indien er geen akkoord bestaat kan enkel de behoeftige echtgenoot aan de rechtbank een uitkering tot levensonderhoud vragen (art. 201 §2 B.W.). De duurtijd van de uitkering mag niet langer zijn dan de duurtijd van het huwelijk (art. 301 §4 B.W.). De rechtbank kan het verzoek om een uitkering weigeren indien de verweerder bewijst dat de verzoeker een zware fout heeft begaan die de voortzetting van de samenleving onmogelijk heeft gemaakt (art. 301 §2 lid 2 B.W.). De alimentatie kan op vraag van een van de partijen worden gewijzigd indien het bedrag niet meer is aangepast ingevolge nieuwe omstandigheden onafhankelijk van de wil van partijen (art. 301 §7 B.W.)
• De (minderjarige) kinderen. De beide ouders blijven het ouderlijk gezag gezamenlijk uitoefenen (co-ouderschap) (art. 374 §1 B.W.). De huisvesting van het kind wordt bij voorkeur op een gelijkmatige manier tussen de ouders vastgelegd (verblijfsco-ouderschap) (art. 374 §2 B.W.). De rechter kan oordelen dat een gelijkmatige verdeelde huisvesting in het belang van het kind echter niet de passende oplossing is, en kan een ongelijk verdeeld verblijf vastleggen. De verblijfsregeling kan dus ook na de echtscheiding ten allen tijde door de jeugdrechter worden gewijzigd.

Ten aanzien van derden heeft de echtscheiding gevolgen vanaf de dag waarop het echtscheidingsvonnis in de registers van de burgerlijke stand is overgeschreven. Tussen de echtgenoten heeft de echtscheiding gevolgen vanaf de dag waarop de echtscheidingsvordering werd ingesteld wat de goederen betreft, en vanaf de dag waarop het echtscheidingsvonnis in kracht van gewijsde is getreden wat de persoon betreft (art. 1278 Ger.W.)

De biologische afstamming geschiedt door de vaststelling van de afstamming langs moederkant en de vaststelling van de afstamming langs vaderskant.